کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها
احتمالا کلاچ اولین بخشی از خودرو است که هر شخصی چه آشنا به قطعات خودرو و چه ناآشنا در شروع آموزش رانندگی با آن مواجه می‌شود.
چرا که از ابتدایی‌ترین مراحل رانندگی فشردن پدال کلاچ است. به طوری که همه می‌دانند بدون درگیر کردن کلاچ، خودرو حرکت نخواهد کرد.
اما بسیاری از ما به نقش این بخش حیاتی آگاهی نیستیم و نمی‌دانیم کلاچ دقیقا در روند به حرکت درآوردن خودرو چه کاری را بر عهده دارد که پیش از درگیر شدنش عملا حرکت کردن خودرو معنای خود را از دست می‌دهد.
امروز می‌خواهیم در مورد این بخش از اتومبیل‌های سواری بیشتر گفته و به بررسی ویژگی‌ها، وظایف و انواع آن بپردازیم.
کلاچ چیست و چه وظایفی دارد؟
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
کلاچ (Clutch) قطعه رابط موتور و گیربکس است
این قطعه امکان برقراری اتصال بین موتور و گیربکس و قطع این اتصال را در مواقع مختلف ایجاد می‌کند.
کارایی اصلی این وسیله مکانیکی انتقال نیرو است و کنترل این انتقال. به این معنا که به وسیله کلاچ انتقال نیرو و توقف یا شروع حرکت کنترل می‌شود.
بنابراین کلاچ هم‌زمان میزان انتقال نیرو و زمان آن را نیز تنظیم می‌کند.
در واقع کلاچ ضمن انتقال حرکت از یک شفت به شفت دیگر، انتقال نیرو را مدیریت می‌نماید. بر این اساس می‌توان وظایف کلاچ را به شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
تعویض دنده
قطع ارتباط موتور با گیربکس یا خلاص کردن خودرو
وصل کردن موتور و گیربکس و برقراری امکان انتقال نیرو بین آن‌ها
بنابراین کلاچ را می‌توان یکی از اجزای اصلی سیستم انتقال نیرو دانست که در یک مسیر مشخص و روندی منظم،
نیروی چرخشی را از میل لنگ دریافت کرده و به سمت چرخ‌ها هدایت می‌کنند.
اما چرا در خودرو نیاز به کنترل و قطع و وصل این نیرو است و این وظیفه را برای کلاچ تعریف کرده‌اند؟
دلایل این پرسش عبارتند از:
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
کنترل سرعت حرکت محورهای خودرو در شرایط رانندگی مختلف
امکان تعویض دنده‌ها به راحتی بدون نیاز به خاموش شدن موتور و متوقف شدن
روند تولید نیروقطع سریع ارتباط سیستم انتقال نیرو با موتور، در شروع حرکت برای کاهش بار روی آن و تامین زمان لازم جهت بالا رفتن گشتاور
به این معنا که گشتاور موتور در شروع حرکت، صفر است. برای تامین نیروی لازم جهت به حرکت درآمدن خودرو نیاز است.
که این گشتاور تا حد مشخصی بالا برود. اما در صورت تداوم ارتباط موتور با سیستم انتقال قدرت و بقای بار این سیستم روی موتور، گشتاور با سرعت لازم بالا نمی‌رود.
لذا برای بالا رفتن این گشتاور نیاز است تا ارتباط موتور با چرخ‌ها به صورت موقت و کوتاه قطع شود.
همچنین هنگام تعویض دنده‌ها، در صورت ادامه انتقال نیروی چرخشی موتور به گیربکس، جا رفتن چرخ‌دنده‌ها با مشکل مواجه شده و به خوبی صورت نمی‌گیرد.
در واقع انتقال نیرو باید متوقف شده و چرخ دنده‌ها از حرکت بایستند تا تعویض دنده به نرمی و راحتی انجام شود.
بنابراین انتقال نیروی موتور به گیربکس نیاز به مدیریت منظم و مستمر دارد که این مدیریت را راننده با واسطه کلاچ انجام می‌دهد.
ساختار کلاچ و اجزای آن
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
ولتاژ باتری (اولین مجتمع تخصصی برق خودرو در مازندران)
نمایندگی رسمی صبا باتری و سپاهان باتری در مازندران
با بیش از 20 سال فعالیت
فروش بالا و پایین دارد / این خدمات است که می ماند.
کلاچ در واقع اولین بخش از سیستم انتقال قدرت است. این بخش که نیروی چرخشی میل‌لنگ را دریافت و به گیربکس منتقل می‌کند خود از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
پوشش و کاور سیستم کلاچ
پوشش کلاچ که روی صفحه فشار قرار می‌گیرد دیسک اصطکاک را با فشار به فلایول متصل کرده و به کمک صفحه فشار مانع از حرکت عرضی و لغزش آن روی فلایویل می‌شود.
فلایویل یا چرخ طیار
این قطعه که به شکل یک دیسک فلزی بزرگ است، حرکت چرخشی میل‌لنگ را به گیربکس منتقل می‌کند. در واقع فلایویل محل اتصال سیستم کلاچ به موتور است و بین این دو سیستم قرار می‌گیرد.
صفحه فشار
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
این قطعه که مانند دیسک اصطکاک و فلایویل شکلی دیسک مانند دارد فشار لازم را بر صفحه اصطکاک وارد کرده
تا تماس آن با چرخ طیار کامل باشد. این تماس در فشار، لازمه عدم لغزش دیسک روی چرخ طیار هنگام انتقال دوران است.
دیسک اصطکاک
صفحه کلاچ یا دیسک اصلی‌ترین قطعه این سیستم محسوب می‌شود که مستقیم روی چرخ طیار نصب می‌گردد.
این قطعه دایره‌ای شکل که با لنت مخصوص به خود به منظور جلوگیری از ایجاد اصطکاک بین آن و فلایویل پوشیده شده است، در مرکز خود یک صفحه ارتعاش‌گیر دارد.
لنت پوشاننده دیسک کلاچ را کفشک نیز می‌نامند.درون صفحه ارتعاش‌گیر دیسک تعدادی فنر پیچشی کار گذاشته شده است که ضربات ناشی از انتقال ناگهانی حرکت چرخشی موتور را دفع می‌کنند.
این عمل موجب کاهش تکان خودرو و شوک ناگهانی آن هنگام تعویض دنده یا آغاز حرکت می‌شود. دیسک اصطکاک بخش دیگری به نام توپی دارد که نیروی محرکه موتور را به وسیله آن محور یا شافت گیربکس منتقل می‌کند.
فنر دیافراگمی یا فنر خورشیدی
فنر دیافراگمی که به شکل دایره طراحی می‌شود در مرکز خود از تعدادی زبانه تشکیل شده است .
که با اعمال فشار روی آن‌ها به سمت مخالف نیرو وارد می‌کنند. فنر دیافراگمی بین صفحه فشار و پوشش کلاچ نصب می‌شود .
و در مواقع لازم برای قطع انتقال نیرو، فشار وارده از این قطعه روی صفحه کلاج را کم کرده و امکان لغزش صفحه روی فلایویل را افزایش می‌دهد.
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
یاتاقان رها کننده
از این قطعه برای اعمال فشار روی زبانه‌های فنر دیافراگمی استفاده می‌شود.
این بخش که با پدال در ارتباط اشت با فشردن پدال گاز وارد عمل شده و بر فنر نیرو وارد می‌کند. این قطعه از دو قسمت پوسته و بلبرینگ تشکیل می‌شود.
پدال کلاچ
درون کابین و زیر پای راننده قرار دارد و از طریق مکانیزم کابلی یا هیدرولیکی با یاتاقان رها کننده در ارتباط است.
البته قطعات دیگری نیز در این سیستم وجود دارند. مانند محور ورودی به جعبه دنده، انگشتی، پوشش متصل به چرخ طیار ، دوشاخ آزاد کننده و عملگر پدال کلاچ که در درجه پایین‌تری از اهمیت قرار دارند.
انواع کلاچ
کلاچ‌ها نیز مانند بسیاری دیگر سیستم‌های خودرو انواع مختلفی دارند. این انواع برای خودروهای مختلف نیازمند به قدرت بیشتر یا کمتر کلاچ یا انواع گیربکس طراحی شده‌اند.
کلاچ‌های مختلف عبارتند از:
کلاچ بدون لغزش
این کلاچ که رایج‌ترین انواع کلاچ در سواری‌های شهری است، دو حالت کاملا آزاد و کاملا درگیر دارد و در این دو حالت هیچ‌گونه لغزش و ساییدگی ندارد.
کلاچ اصطکاکی
این نوع صفحه دارای ضریب اصطکاک بالا است و تنها یک حالت همواره درگیر دارد. در آن از دو نوع صفحه دیسکی عاج‌دار یا صفحه مخروطی استفاده می‌شود که گشتاور از طریق این صفحات منتقل می‌شود.
کلاچ‌های یک‌طرفه
در نوع یک‌طرفه نیروی گشتاور در یک جهت انتقال پیدا می‌کند و در گردش‌‌های تک جهته، مانند کلاچ‌های بدون لغزش عمل می‌کنند اما اگر چرخش در جهات دیگر صورت بگیرد، کلاچ‌های یک‌طرفه نیرویی را منتقل نمی‌کنند.
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
هیدرولیک
نیرو کلاچ‌های هیدرولیک از یکی از صفحات به یک مایع هیدرولیک سیال منتقل و از طریق آن به صفحه متحرک دیگر منتقل می‌شود. به دلیل تغییر فضا در سیستم کلاچ‌های هیدرولیک، معمولا جا به جایی نیرو کند‌تر از مابقی کلاچ‌ها صورت می‌گیرد.
فرسایش بلبرینگ کلاچ
این معضل از سبک نادرست رانندگی، نیم کلاچ گرفتن مکرر و استفاده بی مورد از پدال و قرار دادن مداوم پا روی آن نشات می‌گیرد.
در صورت بروز این مشکل معمولا صدای بلبرینگ یا یاتاقان در زمان کلاچ گرفتن قابل شنیدن است.
اما به غیر از موارد ذکر شده عواملی نیز هستند که در صورت رعایت نکردن آن‌ها عمر مفید صفحه کاسته شده و زمان تعویض آن زودتر فرا می‌رسد.
این موارد عبارتند از:
– رانندگی با شتاب زیاد
– فشار آوردن به موتور در سربالایی
– تعداد زیاد سرنشینان خودرو
– گذاشتن پا روی پدال کلاچ در حین رانندگی
کلاچ چیست؛ آشنایی با نقش و کاربرد آن در اتومبیل‌ها|ولتاژ باتری
ولتاژ باتری (اولین مجتمع تخصصی برق خودرو در مازندران)
نمایندگی رسمی صبا باتری و سپاهان باتری در مازندران
با بیش از 20 سال فعالیت
فروش بالا و پایین دارد / این خدمات است که می ماند
مازندران / بابلسر / بعد از پل شازده رودخانه / جنب پمب بنزین
مدیر فروش : 09021178410
دفتر مرکزی: 011.35346660
تلگرام https://t.me/voltajbattery
اینستاگرام https://www.instagram.com/voltajbattery
دیدگاهتان را بنویسید